هفته ملی مبارزه با سرطان

 

سرطان

سلول‌های طبیعی هنگامی که نیاز باشد تکثیر می‌شوند و هنگامی که به آن‌ها نیاز نباشد از بین می‌روند. سرطان وقتی ایجاد می‌شود که تکثیر سلول‌های بدن از کنترل خارج شده و سلول‌ها به سرعت تکثیر می‌شوند و یا هنگامی رخ می‌دهد که سلول‌ها نمی‌میرند. سرطان انواع مختلفی دارد و می‌تواند در هر ارگان و بافتی نظیر ریه، کولون، پستان، پوست، استخوان یا بافت عصبی ایجاد شود. شایع‌ترین عامل مرگ و میر مرتبط با سرطان، ابتلا به سرطان ریه می‌باشد.

در آمریکا، سه سرطان شایع در مردان عبارتند از سرطان پروستات، ریه و کولون و در زنان عبارت از سرطان پستان، کولون و ریه می‌باشد. برخی سرطان‌ها در نواحی خاصی از دنیا شایع‌تر هستند. برای مثال در ژاپن، ابتلا به سرطان معده بسیار شیوع دارد در حالی که در آمریکا این سرطان شایع نیست. تفاوت در رژیم غذایی یا فاکتورهای محیطی می‌تواند نقش مهمی در بروز انواع سرطان داشته باشد. در ایران، 5 مورد از شایع‌ترین سرطان‌ها (به استثنای سرطان پوست) در مردان عبارتند از سرطان معده، مری، کولون و رکتوم، مثانه و لوکمیا و در زنان عبارت از سرطان پستان، مری، معده، کولون و رکتوم و دهانه رحم می‌باشد. به طور کلی، بروز سرطان‌های معدی- روده‌ای در ایران بسیار بالا است (ایران یکی از مناطق شناخته شده با شیوع بالای سرطان معدی- روده‌ای است). برخی دیگر از سرطان‌ها شامل سرطان مغز، رحم، لنفومای هوجکین، لنفومای غیر هوجکین، لوکمی، کبد، تخمدان، پوست، بیضه و تیروئید می‌باشد.

عوامل ایجاد سرطان

عوامل مختلفی سبب ایجاد سرطان می‌شوند از جمله:

  • قرار گرفتن در معرض بنزن و برخی مواد شیمیایی

  • مصرف بیش از حد الکل

  • سموم محیطی نظیر قارچ‌های سمی و نوعی از قارچ سمی که می‌تواند در گیاه بادام زمینی رشد کند (آفلاتوکسین)

  • مواجهه بیش از حد با نور آفتاب

  • مشکلات ژنتیکی

  • چاقی مفرط

  • قرار گرفتن در معرض اشعه X

  • ویروس‌ها

با این وجود، دلیل بروز بسیاری از سرطان‌ها همچنان ناشناخته است.

علائم

علائم سرطان وابسته به نوع و موقعیت سرطان می‌باشد. برای مثال سرطان ریه می‌تواند سبب سرفه، تنگی نفس یا درد قفسه سینه شود. سرطان کولون اغلب سبب اسهال، یبوست و ایجاد خون در مدفوع می‌شود. برخی از سرطان‌ها ممکن است بدون علامت باشند. در سرطان‌های خاص نظیر سرطان پانکراس معمولاً تا زمانی که بیماری به مرحله پیشرفته نرسد، علائم بروز نمی‌یابند. علائم زیر می‌تواند در بیشتر سرطان‌ها رخ دهد:

  • تب و لرز

  • خستگی مفرط

  • از دست دادن اشتها

  • کسالت

  • عرق شبانه

  • از دست دادن وزن

آزمایشات و معاینات

تست‌های معمول جهت تشخیص سرطان شامل موارد زیر است:

  • بیوپسی تومور

  • تست خون

  • بیوپسی مغز استخوان

  • عکسبرداری اشعه X از قفسه سینه

  • CT اسکن

  • تست عملکرد کبد

  • تصویربرداری MRI

بیشتر سرطان‌ها از طریق بیوپسی تشخیص داده می‌شوند. بسته به موقعیت تومور، بیوپسی می‌تواند یک تکنیک ساده یا یک عمل جراحی جدی باشد. بیشتر بیماران مبتلا به سرطان، CT اسکن می‌شوند تا موقعیت و اندازه دقیق تومور تعیین گردد. کنار آمدن با سرطان پس از تشخیص آن بسیار دشوار است. با این وجود مهم است که پس از تشخیص سرطان، در مورد وضعیت خود با پزشک صحبت کنید. همچنین شما می‌توانید در مورد گزینه‌های درمانی، فواید و ریسک‌های آن سؤال کنید.

درمان

روش درمان بستگی به نوع سرطان و مرحله آن دارد. مرحله سرطان به این معنی است که تا چه حد تومور رشد کرده و در سایر ارگان‌ها منتشر شده است.

  • اگر سرطان در یک ناحیه واقع شده و منتشر نشده باشد، رایج‌ترین رویکرد برای درمان سرطان، جراحی می‌باشد. این روش اغلب در سرطان‌های پوست و همچنین سرطان ریه، پستان و کولون انجام می‌شود.

  • اگر تومور تنها در گره‌های لنفاوی اطراف منتشر شده باشد، گاهی می‌توان آن‌ها را همراه با تومور برداشت.

  • اگر جراحی نتواند تمام قسمت‌های سرطانی را حذف کند، پرتودرمانی، شیمی درمانی و یا هر دو از گزینه‌های درمانی محسوب می‌شوند. برخی سرطان‌ها نیازمند ترکیبی از جراحی، پرتودرمانی و شیمی درمانی می‌باشند.

  • لینفوما یا سرطان غدد لنفاوی به ندرت با انجام جراحی بهبود می‌یابند. شیمی درمانی و پرتودرمانی اغلب برای درمان لینفوما استفاده می‌شوند.

در صورتی که شما نیازمند انجام پرتودرمانی هستید، توجه داشته باشید که:

  • پرتودرمانی بدون درد است.

  • درمان به صورت هفتگی انجام می‌شود.

  • مدت هر جلسه درمانی حدود 30 دقیقه می‌باشد با این وجود مرحله درمان معمولاً چند دقیقه بیشتر طول نمی‌کشد.

  • شما باید طی دوره پرتودرمانی، استراحت کافی داشته و یک رژیم غذایی متعادل داشته باشید.

  • پوست ناحیه تحت درمان ممکن است حساس شده و به سادگی زخم شود.

  • عوارض جانبی پرتودرمانی معمولاً موقتی است و بسته به ناحیه‌ای که تحت درمان قرار می‌گیرد، متفاوت می‌باشد.

اگر شما تحت شیمی درمانی قرار گرفتید باید غذاهای مناسب بخورید. شیمی درمانی باعث ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن می‌شود بنابراین شما باید از افراد مبتلا به سرماخوردگی و آنفلوآنزا، دوری کنید. همچنین باید استراحت کافی داشته باشید. غربالگری سرطان نظیر ماموگرافی و انجام معاینات در سرطان پستان و کولونوسکوپی در سرطان کولون می‌تواند به تشخیص زود هنگام سرطان کمک کند. تشخیص سرطان در مراحل اولیه، شانس درمان موفقیت آمیز آن را به طور چشمگیری افزایش می‌دهد. دو جزء اصلی در تشخیص زود هنگام سرطان عبارت از آموزش فرد برای تشخیص زود هنگام بیماری و غربالگری می‌باشد. شناسایی علائم هشدار دهنده و انجام اقدامات فوری منجر به تشخیص اولیه سرطان می‌شود. افزایش آگاهی از علائم هشدار دهنده سرطان در میان پزشکان، پرستاران و سایر افراد ارائه دهنده خدمات درمانی و همچنین در میان عموم مردم می‌تواند تأثیر چشمگیری بر تشخیص و درمان این بیماری داشته باشد. برخی علائم اولیه سرطان شامل برآمدگی‌ها، دردهای بدون بهبود، خونریزی‌های غیر طبیعی، سوء هاضمه طولانی مدت و گرفتگی صدا به طور مزمن می‌باشد. تشخیص زود هنگام به خصوص در سرطان پستان، رحم، کولون و رکتوم، دهان، حنجره و پوست مورد نظر است.

پیشگیری

شما می‌توانید با رعایت موارد زیر، خطر ابتلا به تومورهای سرطانی را کاهش دهید:

  • مصرف غذاهای سالم

  • ورزش منظم

  • کم کردن مصرف الکل

  • حفظ وزن مناسب

  • به حداقل رساندن مواجهه با پرتو و مواد شیمیایی

  • عدم استعمال سیگار و تنباکو

  • کاهش مواجهه با نور آفتاب به خصوص اگر به سادگی آفتاب سوز می‌شوید.