نمی‌توان درمورد سفر در دوران بارداری، قاطعانه نظر داد. پزشکان عقیده دارند که هر فرد باید متناسب با شرایطش با پزشک متخصص خود مشورت کند. دکتر الیزابت نای (Elizabeth Nye)، متخصص زنان و زایمان بیمارستان شیکاگو می‌گوید: «من معمولا بعد از هفته سی‌ودوم به بیمارانم اجازه مسافرت نمی‌دهم، چون ممکن است بیمار مجبور شود در مکان و شرایطی نامناسب و با پزشکی که تاکنون ویزیتش نکرده است، زایمان کند.»

احتیاط شرط عقل است

توصیه‌های معقول درمورد سفر در دوران بارداری، در هر زمان و با هر وسیله‌ای، این است که:

• حتما از بیمهٔ مسافرتی استفاده کنید. دکتر نای معتقد است: «در دوران بارداری اصلا نمی‌توانید پیش‌بینی کنید که چه پیش می‌آید؛ بنابراین، بهتر است مجهز باشید و بیمه‌ای را انتخاب کنید که در شرایط کنسل‌شدن سفر هم بتواند خسارتتان را جبران کند.»

• قبل از سفر، حتما وقت ملاقاتی با پزشکتان بگیرید و نظر او را درمورد سفر بپرسید.

• حتما در هنگام سفر، پروندهٔ پزشکی و نمونهٔ تمامی نتیجه آزمایش‌های سونوگرافی‌ خود را به‌همراه داشته باشید. در ضمن مکمل های غذایی، ویتامین ها و دیگر داروهای موردنیازتان را حتما در کیف‌دستی‌ و کنار خودتان نگه دارید.

• شمار تلفن پزشکتان را حتما در موبایلتان ذخیره کنید.

• شماره تلفن و آدرس متخصص زنان و زایمان در شهر مقصد را همراه داشته باشید.

سفر هوایی در دوران بارداری

دکتر کنت جانسون (Kenneth Johnson)، متخصص زنان و زایمان و استاد دانشگاه نووا (Nova Southeastern University)، معتقد است: «سفر هوایی در دوران بارداری هیچ منعی ندارد؛ اما عقل سلیم حکم می‌کند زنانی که بارداری پرریسک دارند نباید با هواپیما سفر کنند، مثلا زنانی که بارداری دوقلو، بیماری فشار خون بالا، حالت تهوع شدید، جفت سرراهی، زایمان زودرس و دیگر مشکلات مربوط به بارداری را دارند.»

البته بیشتر شرکت‌های هواپیمایی فقط تا یک ماه قبل از تاریخ زایمان به زنان باردار اجازهٔ پرواز می‌دهند.

دکتر چروناک (Frank A. Chervenak) متخصص زنان و زایمان در نیویورک نیز معتقد است: «سفر هوایی در دوران بارداری مانعی ندارد. فقط خانم‌های باردار باید هر یک ساعت یک بار از جای خود بلند شوند و قدم بزنند. تلاش برای ننشستن مداوم و راه‌رفتن در هواپیما برای همهٔ افراد مهم است، چون باعث بهبود گردش خون می‌شود.

بارداری می‌تواند منجر به مشکلات گردش خون شود و پرواز با هواپیما، احتمال ایجاد لخته های خونی کشنده را افزایش می‌دهد. حرکت‌کردن و قدم‌زدن، خون را در گردش نگه می‌دارد و از ایجاد لخته‌های خونی جلوگیری می‌کند. بعضی از افرادی که مستعد ایجاد لخته‌های خونی هستند، شاید لازم باشد جوراب‌های مخصوصی (جوراب واریس) بپوشند که گردش خون را بهبود می‌بخشند و از احتمال ایجاد لخته می‌کاهند.

انتخاب صندلی در هواپیما

صندلی کنار راهرو هواپیما را انتخاب کنید تا بدون ردشدن از جلوی بغل‌دستی‌تان، بتوانید راحت‌تر بلند شوید. همچنین، با این کار می‌توانید خودتان را سریع‌تر به دست‌شویی برسانید. این مورد در هنگام سفر با اتوبوس هم توصیه می‌شود.

ردشدن از گیت بازرسی فرودگاه

دکتر نای همچنین می‌گوید: «نگران ردشدن از دستگاه فلزیاب گیت بازرسی فرودگاه هم نباشید، زیرا اشعهٔ آن به اندازه‌ای نیست که به شما آسیب برساند.» در ضمن، برداشتن بار سنگین در دوران بارداری مضر است؛ به همین دلیل حمل بار سنگین در فرودگاه توصیه نمی‌شود.

خوردن و آشامیدن در سفر هوایی

دکتر جانسون نیز اشاره می‌کند که حتما قبل و در طول سفر، نوشیدنی‌های بدون کافئین بنوشید؛ چون سفر هوایی آب بدن را کم می‌کند. مایعات زیاد همچنین انقباض‌های کاذب دوران بارداری را نیز از بین می‌برد.

علاوه بر نوشیدنی، خانم‌های بارداری که می‌خواهند با هواپیما سفر کنند، باید خوراکی‌های سالمی نیز به همراه داشته باشند که اگر نتوانستند غذای هواپیما را بخورند، گرسنه نمانند.

همچنین، از خوردن غذاهای نفخ‌آور در قبل و در طول سفر نیز بپرهیزید.

مناسب‌ترین زمان برای سفر هوایی در دوران بارداری

بهترین زمان برای سفر هوایی در اواسط بارداری، بین هفته‌های چهاردهم و بیست‌وهشتم، یعنی سه ماههٔ دوم است. در این دوران، زنان باردار انرژی‌شان را دوباره به‌دست آورده‌اند و تهوع صبحگاهی تقریبا از بین رفته است. به‌خاطر داشته باشید که بیشترین موارد مشکلات اضطراری، در سه‌ماههٔ اول و آخر بارداری روی می‌دهند؛ پس بهتر است در این دوران سفر نکنید.

نکتهٔ مهم آخر در هنگام سفر هوایی این است که حتما فراموش نکنید درصورت بروز انقباض‌های دردناک، کادر پرواز را در جریان بگذارید.

سفر جاده‌ای در دوران بارداری

خیلی از خطرها و قوانین مربوط به سفر هوایی، درمورد سفر جاده‌ای نیز صدق می‌کند. دکتر نای می‌گوید: «مهم‌ترین مشکل برای سفر در دوران بارداری، لخته‌شدن خون است. اگر می‌خواهید با خودرو مسافتی طولانی را طی‌ کنید، حتما هر چند ساعت یک بار پیاده شوید و راه بروید. اگر اختلال لخته‌شدن خون دارید، شاید مجبور باشید جوراب‌های مخصوص بپوشید تا خطر لخته‌شدن کم شود.» ورزش ساق پا هم برای بهبود گردش خون مفید است. برای این کار کافی است کف پاهایتان را بالا ببرید و مچتان را بچرخانید.

بستن کمربند ایمنی در سفر جاده‌ای و البته سفر هوایی بیش ‌از اندازه اهمیت دارد. قسمت بالای کمربند را بالای شکم قرار دهید (به‌شکلی که از بین سینه‌هایتان رد شود) و قسمت پایینی را در قسمت بالای ران ببندید (به‌شکلی که از روی استخوان کفلتان رد شود). در تمام طول سفر، کمربند را بسته نگه دارید.

سفر دریایی در دوران بارداری

شاید سفر دریایی در دوران بارداری به نظر خیلی آرامش‌بخش برسد؛ اما اگر تاکنون با کشتی سفر نکرده‌اید، دوران بارداری اصلا زمان مناسبی برای امتحان‌کردن آن نیست. چرا؟ به این دلیل که زنان باردار معمولا حالت تهوع دارند و سوار کشتی ‌شدن احتمالا حالشان را بدتر می‌کند.

دکتر نای می‌گوید: «ما معمولا در دوران بارداری برای کنترل حالت تهوع دارو تجویز می‌کنیم، ولی فکر نمی‌کنم ارزشش را داشته باشد که در چنین شرایطی سفر کنید. علاوه بر این، معمولا گزارش‌هایی از ویروس‌های معده‌ای وجود دارند که در کشتی گسترش پیدا می‌کنند. این ویروس‌ها می‌توانند خیلی خطرناک باشند، چون می‌توانند سلامتی جنین‌تان را تهدید کنند. کم آبی و ازدست‌دادن تعادل الکترولیت می‌تواند باعث زایمان زودرس شود؛ پس به‌مقدار زیاد مایعات بنوشید، به‌خصوص اگر حالت تهوع یا بیرون‌روی دارید. بعضی از داروهای ضد ‌اسهال در دوران بارداری بی‌خطر هستند. حتما قبل از سفر با پزشکتان مشورت کنید.»

برای سفر در دوران بارداری آماده باشید

علاوه بر نحوه سفر در دوران بارداری، اینکه کجا می‌روید و در چه زمانی از بارداری قصد سفر دارید، مهم است. دوران پایانی بارداری زمان مناسبی برای رفتن به سفرهای طولانی نیست؛ زیرا هرقدر به پایان بارداری نزدیک‌تر باشید احتمال زایمان بیشتر است و شاید مجبور شوید در مکانی نامناسب زایمان کنید.

مهم نیست با چه وسیله‌ای سفر می‌کنید؛ مهم این است که همهٔ نکات ذکرشده در بالا را رعایت کنید و تمامی داروها، ویتامین‌ها و مقادیر زیادی آب و خوراکی‌های مفید به‌ همراه داشته باشید. البته رعایت تمامی این موارد، به مقصد سفرتان هم بستگی دارد. اگر به شهری سفر می‌کنید که امکانات لازم را دارد، شاید لازم نباشد تا این حد مجهز باشید؛ اما درصورتی‌که به روستا یا مکان‌های ناشناس سفر می‌کنید، حتما باید از همه نظر مجهز باشید.

سعی کنید تاحدامکان در رستوران‌های بین‌راهی غذا نخورید. حتما از آب‌معدنی و آب‌میوه‌های صنعتی استفاده کنید و شیر پاستوریزه بنوشید. سعی کنید تاحدامکان از خوردن میوه ها و سبزی‌های خام بپرهیزید (مگر اینکه پوست‌کنده باشند). همچنین حتما از کامل پخته‌شدن گوشت، مرغ و ماهی مطمئن شوید.

سخن آخر

در کل، سفر در دوران بارداری با اینکه مانعی ندارد، ولی توصیه نمی‌شود؛ مگر اینکه چارۀ دیگری نداشته باشید. با رعایت نکته‌های بالا و البته مشورت با پزشکتان می‌توانید سفری بی‌خطر داشته باشید. مراقب باشید که اگر لکه بینی، سردردهای مداوم، نقطه‌دیدن یا هر نوع مشکلی در بینایی، ورم صورت یا دست‌، اسهال یا استفراغ شدید داشتید یا اینکه یکی از پاهایتان بیشتر از دیگری ورم کرد، حتما در سریع‌ترین زمان ممکن به پزشک مراجعه کنید.