خود آزمایی پستان٬معاینه پستان توسط خود فرد است.این معاینه برای هر زن و در هر سنی قابل اجرا است.شایان یادآوری است که هنوز 85 درصد توده های پستانی طی معاینه ی پستان توسط خود فرد کشف می شود ولی حتماً باید به این نکته توجه شود که این روش کاملا" دقیق نیست و ممکن است برخی از توده ها به دلیل کوچکی قابل لمس نباشد.

به همین دلیل معاینه ی ماهانه توسط فرد نمی تواند جایگزین معاینه ی بالینی توسط پزشک یا مامو گرافی شود.در واقع فقط در فاصله ی بین مراجعات پزشکی٬این معاینه بیمار را محافظت می کند و از این طریق می توان فقط طبیعی بودن پستان یا هر گونه تغییر در آن را تشخیص داد و به پزشک اطلاع داد.بنابراین معاینات منظم در فواصل12 -6ماه توسط پزشک و انجام ماموگرافی باید حتما" همراه با خود آزمایی پستان انجام گیرد.

خود آزمایی پستان بدون هزینه است و هر بار 15 دقیقه وقت برای انجام آن لازم است.با معاینه منظم ماهانه پستان٬با خصوصیت پستان خود آشنا می شوید و در صورت بروز هر گونه تغییر٬در مراحل اولیه قادر به تشخیص آن خواهید بود.

خود آزمایی پستان باید هر ماه در تاریخ معین و به روش مشخص انجام شود.زنان باید از سن 20 سالگی به بعد آن را انجام دهند.بهترین زمان انجام معاینه 3-2 روز پس از پایان عادت ماهانه و به عبارت دیگر حدود روز نهم یا دهم از شروع عادت ماهانه است.در این زمان پستان ها کمترین حساسیت و سنگینی را دارند٬در نتیجه انجام معاینه راحت تر و نتیجه ی آن نیز دقیق تر است.

در صورتی که به هر علت زن عادت ماهانه نمی شود(یائسگی٬برداشتن رحم و...)معاینه پستان را می توان در یک روز مشخص در هر ماه٬مثلاً در روز اول یا پانزدهم هر ماه٬انجام داد.در خانم هایی که بچه شیر می دهند بهتر است معاینه پس از شیر دادن به نوزاد و تخلیه ی شیر از پستان انجام شود.همچنین در صورتی که از درمان های هورمونی استفاده می شود٬در رابطه با زمان انجام خود آزمایی پستان با پزشک مشورت شود.

خود آزمایی پستان دو مرحله ی نگاه کردن و لمس کردن است.

الف . نگاه کردن :

نگاه کردن٬چند مر حله دارد :

1. دست ها را در دو طرف بدن به حالت آویزان قرار دهیدو به پستان خود در آینه نگاه کنید.
2. دست ها را از کنار سرتان صاف بالا ببرید.
3. دست ها را به کمر بزنید و فشار دهید.

1. دست ها را صاف به جلو بکشید و کمی به سمت جلو خم شوید.

در هر یک از وضعیت های بالا پستان را به دقت نگاه کنید. هر گونه تغییری شامل فرو رفتگی پوست یا نوک پستان ٬ قرمزی یا زخم پستان ٬ پوسته پوسته شدن نوک پستان ٬ انحراف نوک پستان ها ٬انحراف نوک پستان ها ٬ بر آمدگی در قسمتی از پستان و بر جستگی عروق در قسمتی از آنها مهم است.عدم تقارن پستان ها٬در صورتی که از قبل باشد(مادر زادی٬از زمان دوران بلوغ یا پس از شیر دهی)مساله ی مهمی نیست ولی هر گونه تغییرات جدیددر اندازه ی پستان ها باید بررسی شود.

ب.لمس و معاینه پستان توسط خود فرد :

برای معاینه ی صحیح پستان ها در هنگام لمس٬بهتر است از قسمت انتهای بند آخر سه انگشت میان دست ها(نه نوک انگشتان)استفاده کرد.این قسمت را به اصطلاح «نرمه ی انگشت» گویند که حساسیت لمسی آن بیشتر از سایر نقاط است.

هیچ وقت پستان را بین انگشتان فشار ندهید(بین شصت و سایر انگشتان)زیرا بطور کاذب غدد پستان را با توده های پستانی اشتباه می گیرید.

محدوده ی بین استخوان ترقوه از بالا٬استخوان جناغ سینه و زیر بغل از طرفین و دو انگشت پایین تر از لبه ی پایین پستان باید برای معاینه مورد بررسی قرار گیرد.

برای معاینه پستان بهتر است دراز بکشید.یک بالش کوچک زیر شانه ی چپ بگذارید و دست چپ را زیر سر قرار دهید.شانه ی شما باید به اندازه ای بالا برود که پستان چپ در وسط قفسه ی سینه قرار گیرد و به هیچ سمتی انحراف نداشته باشد.

برای معاینه ی پستان راست همیشه از دست چپ و برای معاینه ی پستان چپ همیشه از دست راست استفاده کنید.

برای اینکه همه جا را معاینه کنید٬بهتر است تمام پستان را به صورت دایره ای متحد المرکز از اطراف به سمت نوک پستان معاینه کنید.سپس ناحیه ی زیر بغل را از نظر وجود توده ی پستانی بررسی کنید و پس از آن معاینه ی پستان مقابل را به همین شیوه انجام دهید.

معاینه ی پستان را می توانید در حین استحمام نیز انجام دهید.در این حالت پوست پستان لغزنده و اصطحکاک در لمس کمتر است.در این روش یک دست را روی سر بگذارید و با دست مقابل پستان را لمس کنید.

اگر پستان شما بزرگ است٬آن را با یک دست نگاه دارید و با دست دیگر آن را معاینه کنید.در انتهای معاینه نوک پستان را مانند حالت دوشیدن فشار مختصری بدهید تا در صورت وجود ترشح آن را مشاهده کنید.

در پایان یاد آوری این نکته مهم است که در صورت مشاهده ی موارد زیر حتماً باید وضعیت را به پزشک اطلاع دهید.

1.       لمس توده ی جدید .

2.       افزایش اندازه ی توده ای که از پیش وجود داشته است .

3.    هر گونه تغییری در وضعیت پستان ها نسبت به وضعیت پیشین 

4.    ترشح غیر طبیعی از نوک پستان .

به خانمهای بالای 20 سال توصیه می کنیم از امکانات مرکز ما برای تشخیص زودرس سرطان پستان استفاده کنند .

---

لینک های مرتبط : آشنایی با سرطان پستان - غربالگری سرطان پستان